piątek, 1 kwietnia 2011

Atena czy Ateny?

Atena: w mitologii greckiej bogini mądrości, sztuki i wojny sprawiedliwej. Jej atrybutami były miecz, sowa, dzida, hełm i oczywiście drzewko oliwne. Atena była na tyle ważnym bóstwem na Olimpie, że dostał się jej patronat nad dwoma najpotężniejszymi miastami antycznej Grecji - Atenami i Spartą.

Ateny: stolica i największe miasto współczesnej Grecji (prawie połowa mieszkańców Grecji mieszka w ateńskiej metropolii!!). Jeden z najważniejszych ośrodków turystycznych Europy z zabytkami kultury antycznej.

[za definicje podziękowania dla pl.wikipedia.org]

Interesującym jest fakt w jaki sposób bogini Atena pomnożyła swoje bytowanie w nazwie miasta nad którym objęła patronat. Dlaczego u licha Ateny są w liczbie mnogiej? Nigdy nikogo to nie zastanawiało!? Mnie to pytanie nurtowało od czasów lekcji historii, jeszcze w czasach podstawówki. Do tej pory nie znalazłem jednoznacznej odpowiedzi. Mniemam jednak, że Ateńczycy mogli używać liczby mnogiej dla podniesienia prestiżu swojego polis albo też wyniesienia bogini na jeszcze wyższe piedestały. Mogło też być tak, że w starożytności używano pełnej, kwiecistej formy w stylu: "miasto bogini Ateny", a po latach uproszczeń zostały same "Ateny".

Moje wytłumaczenie miałoby sens, gdyby liczba mnoga nazwy stolicy Grecji była konsekwentna we wszystkich językach i przez wszystkie epoki. Po starogrecku powiemy mnogo - Ἀθῆναι. Po łacinie również - Athenae. Rzecz ma się podobnie w wypadku większości starożytnych potęg - Θῆβαι (Teby), Μυκῆναι (Mykeny) czy Δελφοί (Delfy). No tak, ale... i ku temu są wyjątki, bowiem Homer pisał o mieście Ateny pojedynczo - Ἀθήνη. Jednak w większości współczesnych europejskich języków to liczba mnoga przetrwała. Po niemiecku - Athen, po angielsku - Athens, po hiszpańsku - Atenas, po francusku - Athènes, po rosyjsku Афины itd. Najdziwniejsze w tym wszystkim jest to, że w języku nowogreckim powrócono do homeryckiej pojedynczej formy! Grecy nazywają swoją stolicę Αθήνα, czyli "Atena", nie "Ateny" jak mawiali starożytni i jak cały czas mówi większość Europejczyków.